اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار فرآیندی است که شدت و مقدار عوامل شیمیایی ،فیزیکی و بیولوژیکی که باعث آسیب رساندن به بدن افراد یا محیط زیست می شود را ارزیابی می کند .در محیط های کاری این عوامل زیان آور مانند مواد شیمایی ،صدا ،گرد و غبار،ارتعاشات ،آلاینده ها و …می توانند سلامت کارکنان را به خطر بیاندازند . به عنوان مثال سرو صدا ممکن است منجر به بدخوابی یا کاهش شنوایی شود .و ارتعاشات احتمال مبتلا شدن به اختلالات اسکلتی – عضلانی را افزایش می دهند .به همین علت اندازه گیری عوامل زیان آور یکی از موارد حیاتی در محیط های کاری ،طبیعت و شهری می باشد .
هدف از اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار :
- ارزیابی ریسک‌های محیطی و شغلی
- تعیین میزان قرارگیری افراد در معرض عوامل زیان‌آور
- تدوین استانداردها و محدودیت‌های مجاز
- اتخاذ تدابیر کنترلی و حفاظتی
عوامل زیان آور انواع مختلفی دارند که در ادامه به آن می پردازیم .
انواع عوامل زیان آور محیط :
1- عوامل فیزیکی
عوامل فیزیکی زیان آور از جمله عواملی هستند که در محیط کار و زندگی باعث ایجاد آسیب به بدن افراد می گردند که انواع مختلفی دارند :
صدا :
صداهای شدید و بلند می توانند استرس ،کاهش شنوایی ،اختلال خواب ایجاد کنند .
ارتعاشات :
ارتعاش با شدت زیاد و مکرر مخصوصا در بازو و دست امکان مبتلا شدن به آسیب های عضلانی و عصبی را زیاد میکند .
گرما و سرمای زیاد:
دمای زیاد یا کم هوا می تواند گرمازدگی ،سرما زدگی ،سوختگی را برای افراد ایجاد کند .
فشار فیزیکی :
فشار کم یا زیاد هوا ،تغییرات ناگهانی در فشار(ارتفاع) نیز می توانند باعث ایجاد بیماری گردند .
ارتعاش مکانیکی :
این ارتعاشات که از ماشین آلات یا ابزارهای صنعتی به افراد منتقل می شوند نیز ممکن است باعث آسیب رسیدن به بدن شوند .
2-عوامل شیمیایی
عوامل شیمیایی می توانند باعث تحریک و آسیب پوست،مسمومیت حاد ،بیماریهایی مانند مسمومیت سربی ،ریوی گردند .عوامل شیمیایی به گروههای زیر تقسیم می شوند .
بخارهای سمی و گازها:
منوکسید کربن ،دی اکسید گوگرد ،کلر و بخارهای مختلف می توانند سلامتی افراد را تحت تاثیر قرار دهند .
گرد و غبار و ذرات شیمیایی :
مانند آزبست ،فلزات سنگین و گرد و غبار سیلیکاتی
حلال آلی :
مثل زلیلن ،بنزن و تولوئن که در بعضی از صنایع استفاده می شود.
مواد تحریک کننده و خوردنده :
مانند بازهای قوی و اسیدها
3-عوامل بیولوژیکی و اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار
یکی دیگر از خطرات محیط کار عوامل زیان آور بیولوژیکی هستند که می توانند باعث ایجاد انواع بیماری در انسان شوند و خود به چند دسته تقسیم می شوند :
ویروس ها :مثل کرونا و سرماخوردگی ،HIV ، هپاتیت و …
باکتری ها :مانند اشرشیا کلی ،سیاه زخم ،سل و …
انگل ها :مالاریا و توکسوپلاسموز از جمله انگل ها می باشند .
قارچ ها :مثل کاندیدا و آسپرژیلوس
کپک ها ،هاگ ها و زهر حشرات نیز از جمله عوامل بیولیوژیکی هستند که در محیطهای کاری مانند صنایع غذایی ،بیمارستانها ،تصفیه خانه های فاضلاب ایجاد بیماری می کنند .
4-عوامل روانی و اجتماعی
یکی دیگر از عوامل مهم در اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار عوامل روانی هستند .این عوامل در محیط کار روی سلامت روانی کارکنان اثر گذاشته و منجر به افسردگی ،اضطراب و… می شوند .در ادامه به تعدادی از عوامل روانی زیان آور اشاره شده است .
نبود حمایت اجتماعی :
حمایت نکردن مدیران ،همکاران باعث ایجاد انزوا و احساس تنهایی در کارکنان می گردد.
استرس زیاد کار :
حجم کار زیاد ،انتظارات غیر منطقی و فشارهای کاری بالا باعث ایجاد استرس در کارکنان می شود .
تعارض بین کارکنان :
وجود اختلافات ،تنش ها و رفتارهای خشن در محیط کار مشکلات روانی را در پی دارد .
نبود تعادل بین زندگی و کار :
ساعتهای طولانی کارکردن و فشار زیاد کار می تواند منجر به اختلال در زندگی افراد گردد.
نداشتن انگیزه :
نبود پاداش ،قدردانی و تشویق می تواند به مرور زمان انگیزه کارکنان را کم کند .
روش های اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار :
1-نمونه گیری هوا :
برای ارزیابی کیفیت هوا و وجود آلودگی و مواد خطرناک در محیط کار و محیط زیست از هوا نمونه گیری می کنند .توسط نمونه گیری ،غلظت عوامل زیان آور مثل گازها ،گرد و غبار و … مشخص می گردد.
مراحل نمونه گیری هوا :
- مشخص نمودن نوع ماده زیان آور،مدت زمان نمونه گیری ،محل نمونه گیری
- مشخص نمودن روش نمونه گیری که می تواند فعال ،غیر فعال یا مستقیم با استفاده از دستگاه آنالیزگر باشد.
- بر اساس نوع آلاینده نمونه گیری به سه دسته تقسیم می شود :
ذرات معلق که با استفاده از فیلترهای مخصوص مثلا نایلونی یا سلولزی انجام می گردد.
گازها و بخارات که با استفاده از جاذب های شیمیایی مثل کربن فعال انجام می گردد.
نمونه گیری میکروبیولوژیکی که از صفحه های کشت ،فیلترهای مخصوص برای این نمونه گیری استفاده می کنند .
- کالیبراسیون و آماده سازی تجهیزات که باید قبل از نمونه گیری آماده باشند .
- جمع آوری ونگهداری نمونه های جمع آوری شده.
- تحلیل نمونه ها که با استفاده از انواع روشهای شیمیایی و فیزیکی و ….این تحلیل صورت می گیرد .
2 – اندازه گیری نویز :
برای اندازه گیری نویز صوتی در محیط کاری مراحل زیر انجام می گردد.
- برای این اندازه گیری از دستگاههای صوت سنج استفاده می شود .
- پارمترهای مختلف مانند db(A) اندازه گیری می شود .
- در شرایط واقعی کاری، داده ها ثبت می شوند .
- مقایسه نتایج با استانداردهای بین المللی مثل ISO یا OSHA
3- اندازه گیری تشعشعات :
این اندازه گیری شامل موارد ذکر شده است :
1-تشعشعات یونیزان:مثل اشعه ایکس ،پرتوهای نوترونی ،ذرات آلفا و ..که می توانند آسیب های جدی به سلول ها و DNA برسانند.
2- تشعشعات غیر یونیزان :مانند امواج مایکرویو ،رادیویی ،نور ماوراء بنفش و…که باعث ایجاد گرما و اثرات زیست محیطی مختلف می شوند .
برای اندازه گیری تشعشات از روش های زیر استفاده می شود :
- دستگاههای دوزیمتر
- رادیومتر و اسپکتروفتومتر
- شمارنده گایگر
- پراپ های حرارتی و الکترونیکی
- آشکارسازهای نیمه رسانا
4-نمونه برداری و آزمایش های میکروبیولوژیکی :
- تعدادی از آزمایشهای میکروبیولوژیکی مرسوم :
- کشت میکروبی
- رنگ آمیزی برای بررسی ساختار میکروب ها
- آزمایش های زیست شیمیایی که خصوصیات متابولیکی میکروب ها را تعیین می کنند .
- ازمایشهای مولوکولی
- آزمایش های ایمونولوژیکی
سخن پایانی: اهمیت اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار
اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار به سازمان‌ها و صنایع مختلف کمک میکند تا خطرات محیط کاری را به‌طور مؤثر شناسایی کنند و اقدامات پیشگیرانه مناسب انجام دهند. این فرآیند باعث کاهش حوادث و آسیب‌ها، بهبود شرایط کاری، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و ارتقاء سطح ایمنی در محیطهای کاری می‌شود. برای اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار، استفاده از مشاوره حرفه‌ای و تیم‌های متخصص امری مهم است.اگر به دنبال اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار هستید، با شرکت بینش ساز سپهر تماس بگیرید.
شماره های تماس : ۰۹۱۳۶۴۵۱۴۱۶ ۰۹۱۳۸۱۸۷۴۳۴
دیدگاه های نامرتبط به مطلب تایید نخواهد شد.
از درج دیدگاه های تکراری پرهیز نمایید.