در این مطلب به مهمترین عوامل زیان آور کارخانجات لاستیک پرداخته شده است .

کارخانجات لاستیک به عنوان واحدهای صنعتی پیشرفته ، نقش محوری در تولید محصولات پلیمری از جمله تایر ، قطعات صنعتی و کالاهای مصرفی ایفا می کنند .این صنعت با بهره گیری از فرایندهای پیچیده و اختلاط شیمیایی مانند ولکانش لاستیک(Vulcanization)  ، مواد اولیه نظیر لاستیک طبیعی و مصنوعی و افزودنی های شیمیایی محصولاتی با خواص مکانیکی و حرارتی مطلوب تولید می کنند . همچنین فناوری های مدرن همچون استروژن ، کلندرینگ و تزریق در این کارخانجات ، دقت و بهره وری تولید را افزایش داده است .

بخش اول: تهیه کامپاند: آماده سازی و توزین مواد اولیه، مخلوط کردن و آسیاب

Compounding: powder handling, mixing and milling

یکی از  مهمترین عوامل زیان آور کارخانجات لاستیک صداست :

  • صدا: در این واحد به دلیل عملکرد مکانیکی شدید (برش و اختلاط مواد) ، برخورد مداوم مواد با روتورها و دیواره های محفظه و خودشان ، سیستم هیدرولیک جهت بستن درب محفظه و اعمال فشار ، سیستم پنوماتیک (هوای فشرده) برای تخلیه ی مواد و کنترل ابزار ، ارتعاشات ساختاری دستگاه و تخلیه ی مواد ، اپراتور های تولید با صدای حدود 88 -93 db مواجهه دارند .

دیگر عوامل زیان آور کارخانجات لاستیک :

  • آلاینده های شیمیایی: مهمترین ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در این واحد شامل موارد ذیل می باشد :
  • کائوچو (پایه ی اصلی تولید هست و در دو نوع طبیعی و مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد.)
  • روغن (نرم کننده و پیش برنده ی اختلاط)
  • دوده (ایجاد خاصیت ضد سایشی در لاستیک و پر کردن حفره های بین مولکولی)
  • آنتی اکسیدان ها (برای افزایش طول عمر و مقاومت قطعه)
  • گوگرد (ایجاد اتصالات عرضی در مرحله ی پخت)
  • رزین (بهبود چسبندگی ، افزایش استحکام و انعطاف پذیری)
  • سیلیس آمورف (به عنوان پرکننده و تقویت کننده برای بهبود مقاومت سایشی و استحکام و افزایش چسبندگی به سطوح استفاده می شود.)
  • کلسیم کربنات (به عنوان پر کننده ، بهبود خواص مکانیکی ، بهبود پرداخت سطح )
  • کلسیم هیدروکسید (کاتالیزور یا فعال کننده ولکانیزاسیون ، جذب اسیدها ، بهبود پایداری حرارتی ، تنظیم PH)
  • باریم سولفات ( پرکننده سنگین و چگالی دهنده ، بهبود خواص مکانیکی و صافی سطح و در تولید لاستیک های محافظ به عنوان جاذب پرتوها X به کار می رود.)
  • اکسید روی (کاتالیزور یا فعال کننده ولکانیزاسیون ، بهبود خواص مکانیکی و حرارتی ، خنثی سازی اسیدها ، محافظت در برابر پرتو UV)
  • اکسید سرب (کاتالیزور یا فعال کننده ولکانیزاسیون ، مقاومت در برابر خورندگی )
  • اکسید منیزیم (تنظیم PH ، بهبود پایداری حرارتی و پرکننده با خاصیت ضد حریق ، کمک به فرایند ولکانیزاسیون)
  • کائولن (بهبود استحکام مکانیکی ، افزایش سفتی و پایداری ابعادی ، خاصیت عایق بندی الکتریکی ، مقاومت حرارتی بهبود پردازش پذیری)
  • چسب (ایجاد چسبندگی)

بخش دوم: اکستروژن(Extrusion) و عوامل زیان آور کارخانجات لاستیک

  • صدا: در این واحد به دلیل حرکت غلتک ها و اصطکاک مکانیکی ، سیستم هیدرولیک مورد استفاده برای تنظیم فاصله ی غلتک و اعمال فشار ، حرکت سریع سیلندرهای هیدرولیک و تغییر ناگهانی فشار روغن ، ارتعاشات ساختاری و لرزش دستگاه ، فرسودگی غلتک ها و یا عدم بالانس بودن غلتک ها و همچنین استفاده از مواد سخت یا خشک ، اپراتور های تولید با صدای حدود 87-88 db مواجهه دارند .
  • آلاینده های شیمیایی: در این واحد از ترکیبات شیمیایی روغن ، رزین ، سیلیس و دوده استفاده می گردد .(توضیح مربوط به دلیل استفاده از هر ترکیب در بخش اول،تهیه کامپاند، ارائه شده است.)

بخش سوم: کلندرینگ(Calendering)

  • صدا: در واحد کلندرینگ ، کلندرها ، اصطکاک بین غلتک ها و مواد لاستیکی ، حرکت مکانیکی غلتک ها و سیستم هیدرولیک و پنوماتیک غلتک ها ،اپراتور های این واحد با صدای حدود 85-87 db مواجهه دارند .
  • آلاینده های شیمیایی: در این واحد از ترکیبات شیمیایی روغن ، کلسیم کربنات ، سیلیس ، کائولن و چسب استفاده می گردد .(توضیح مربوط به دلیل استفاده از هر ترکیب در بخش اول،تهیه کامپاند، ارائه شده است.)

بخش چهارم: عملیات پخت لاستیک(Vulcanisation Process) و عوامل زیان آور کارخانجات لاستیک

  • آلاینده های شیمیایی: در این واحد از ترکیبات شیمیایی گوگرد ، اکسید روی ، اکسید منیزیم و آنتی اکسیدان ها استفاده می گردد .(توضیح مربوط به دلیل استفاده از هر ترکیب در بخش اول،تهیه کامپاند، ارائه شده است.)

 جدول 1- آلاینده های پیشنهادی مورد آنالیز